حسامالدین سراج: امیدوارم صبح امید موسیقی را ببینیم
تاریخ انتشار: ۱۳ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۹۸۰۰۸
حسامالدین سراج که به ارائه توضیحاتی درباره موسیقی آئینی پرداخت، به طور کلی درباره وضعیت موسیقی در ایران گفته است که دولتها موسیقی را به چشم ابزاری برای سرگرمی جوانان میبینند. حال میبینیم که بازار کنسرتها گرم است فقط برای اینکه جوانها سرگرمی داشته باشند.
به گزارش ایسنا، روحالله خالقی ـ موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده ـ در کتاب «سرگذشت موسیقی ایران»، مناجاتخوانی را وسیلهای برای تزکیه نفس و بیداری روان میداند و از سیدحسین عندلیب اصفهانی نام میبرد و درباره او میگوید: «عندلیب اصفهانی در این فن مهارتی بسزا داشت و هنگامی که در گلدسته مسجد سپهسالار تهران در شبهای رمضان مناجات میکرد، همه خفتگان را به هوش میآورد و مجذوب میکرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مناجاتخوانی از زمان ورود اسلام به ایران وجود داشته است و بیشک افراد بسیاری در این زمینه فعالیت کردهاند. اما با تأسیس رادیو در سال ۱۳۱۹ بود که مناجاتخوانی به شکلی همهگیر به گوش مردم رسید.
یکی از تأثیرگذارترین افراد در سالهای گذشته بیگمان استاد سیدجواد ذبیحی است.
او در بهرهگیری از لحنها و اشعار عربی در دستگاهها و آوازهای موسیقی ایرانی تبحر سگفتانگیزی داشت؛ اذان، سحرخوانی، مدح اعمه خصوصا حضرت علی (ع)، خوانش مناجاتهای خواجه عبدالله و استفاده از اشعار عرفانی بخشی از فعالیتها او در رادیو بود.
ذبیحی نزدیک به ۳۰ سال در رادیوی ایران به اجرای برنامه پرداخت. مناجاتها و آوازهایی که او با اشعار عرفانی میخواند در درجهای از کیفیت قرار دارد که امروزه هنرجویان آواز میتوانند به عنوان منبع مطالعه به آنها رجوع کنند و بهره ببرند.
گونههایی از موسیقی نواحی و اقوام نیز در دسته موسیقیهای آئینی قرار میگیرند، مراسمی که ریشه در فرهنگ هر قوم دارد و راوی شیوه زیست و زندگی روزمره است. این مراسم با تغییر شیوه زندگی و تحولات تاریخی دیگر کاربرد سابق خود را ندارد، ولی به عنوان یک سنت و رسمی باستانی برگزار میشود. آئینهایی چون برداشت محصول، مراسم عروسی و تولد فرزند که در برگزاری هر کدام از آنها موسیقی مخصوصی به اجرا درمیآید.
موسیقی آئینی در ایران نمادی از کردار اجتماعی است؛ خواه بر گلدسته و منارههای مساجد باشد، خواه بر طبلهای مراسم عاشورا در محلهای از ایران.
این آواها رشتهای ناگسستنی میان مردم، فرهنگ، اعتقدات و مراسمی است که هویتی اجتماعی تاریخی ما را شکل میدهد.
در برنامه «مرصع» از تولیدات شبکه چهار سیما، حسامالدین سرج ـ خواننده موسیقی ایرانی ـ به بحث و گفتوگو درباره موسیقی آئینی ایران پرداخت.
او در ابتدا در پاسخ به این سوال که «اساسا موسیقی چیست و موسیقی آئینی ایران کجای ساختار موسیقایی ما قرار میگیرد؟» گفت: ما از اصوات لذت میبریم، گاهی این اصوات برخاسته از دل طبیعت هستند؛ مانند صدای قناری یا صدای ریزش ملایم آب که البته صدای ریزش قوی آب گاهی وحشتآور است.
این هنرمند ادامه داد: حال انسان برخی از این صداها را که برایش لذتبخش است، به صورت مصنوعی درست میکند، مثلا یک ساز میسازد یا با حنجره خود اصوات را به صورت منظم اجرا میکند؛ یعنی اصل موسیقی همان موسیقی ناب است که در انواع موسیقی جریان دارد. در تقسیمبندی موسیقی ایران، موسیقی فولکلور را داریم.
او بیان کرد که واژه «فولکلور» از زبان انگلیسی وارد زبان فارسی شده است ولی اگر بخواهیم از ترجمه این کلمه؛ یعنی موسیقی عامیانه استفاده کنیم، مفهوم را به درستی منتقل نمیکند.
سراج تصریح کرد: موسیقی نواحی، محلی، مقامی و ... عنوانهای مختلفی برای موسیقی فولکلور ایران است که طی دورانهای مختلف تغییر کرده است. موسیقی فولکلور آن چیزی است که افراد در مناطق مختلف ایران مینوازند و بدین گونه سابقه اقلیمی و تاریخی خود را با حنجره یا یک ساز اجرا میکنند.
«موسیقی آئینی کجای این موسیقی قرار میگیرد؟» پاسخ میدهد: موسیقی آئینی همه آئینها را شامل میشود؛ آئینهایی که در زندگی عادی خود داریم، مثل زورخانه، آئین عزا یا سوگ، آئیین شادی و عروسی. همه اینها آئین هستند؛ یعنی روشهایی از زندگی هستند که به مناسبت آنها موسیقی خلق و ایجاد شده است. این آئینها با موسیقی مقامی، نواحی و اصطلاحاتی که باب شده همپوشانی دارند و یک جایی موسیقی آئینی با موسیقی نواحی با هم تداخل دارند، به این صورت که خیلی نمیتوانیم آنها را از هم جدا کنیم.
این خواننده عنوان کرد که ممکن است گاهی هم از فرم موسیقی نواحی در موسیقی پاپ استفاده شود ولی عجین شدن ژانر موسیقی پاپ با مذهبی ممکن نیست؛ زیرا اساسا موسیقی مذهبی ژانر نیست. این اصطلاح اشتباه است.
او توضیح داد: آن چیزی را مذهبی میدانیم که اشعار مذهبی یا نیایش و راز و نیاز دارد. ولی اینکه نوع موسیقی را بنابر این المانها مذهبی بدانیم، غلط است؛ زیرا ممکن است آن قطعه موسیقی را در فرم موسیقی سنتی یا موسیقی پاپ بخوانند.
«اوضاع موسیقی این روزها خوب است؟» بیان میکند: خوب نیست، آن نوعی از موسیقی که دولت دوست دارد اشاعه شود نوعی از موسیقی پاپ سرگرم کننده است؛ یعنی قصدش این است که جوانها سرگرم باشند و برایش مهم نیست که اثر محتوای زیبایی داشته باشد، اندیشهای پشت آن باشد یا موسیقی آن با فرهنگ ما سازگاری داشته باشد.
این هنرمند درباره آینده موسیقی ایرانی بیان کرد: امروز در زمینه فرهنگ و هنر در حال محاق هستیم؛ چراکه امروزه از موسیقی پاپ فقط در زمینه سرگرمی استفاده میشود و به انواع موسیقی کم توجهی میشود. موسیقی در جریان است ولی همانند خورشید زیر ابر است؛ یعنی همه در حال کار کردن هستند و نتیجه در آیندگان مشخص خواهد شد. امیدوارم صبح امید را ببینیم.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: حسام الدین سراج سالگرد ارتحال امام خمینی ره مستند برگزیده ها توت عنخ آمون آمار فروش تئاتر سیدجواد رضویان تعطیلی موزه سالگرد ارتحال امام خمینی ره مستند برگزیده ها موسیقی نواحی موسیقی آئینی موسیقی ایران موسیقی پاپ آئین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۹۸۰۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
داستان تیتراژ سریال دلیران تنگستان
امروز به سراغ موسیقی متن و تیتراژ سریال ماندگار «دلیران تنگستان» به آهنگسازی احمد پژمان و همراهی علی رهبری رفتیم که در آن روزگار توانست ارایه دهنده گونه ای از موسیقی متن و تیتراژی در سریال های تلویزیونی باشد که به واسطه توانمندی های احمد پژمان در حوزه آهنگسازی و همچنین همراهی هنرمند دارای اعتباری چون علی رهبری می تواند همچنان به عنوان یک کارگاه آموزشی در حوزه آهنگسازی مورد توجه هنرجویان و علاقه مندان این حوزه قرار گیرد. مسیری که با همراهی تعدادی از نوازندگان حرفه ای و بومی منطقه جنوب به نوعی ساختارشکنی کرده و توانست قدرت و خلاقیت یک آهنگساز مستقل و درجه یک چون احمد پژمان را به مخاطبان معرفی کند.
سریال تلویزیونی «دلیران تنگستان» مجموعه ای تلویزیونی به نویسندگی و کارگردانی همایون شهنواز است که طی سال های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۲ ساخته و اولین بار در سال ۱۳۵۳ پیش روی مخاطبان قرار گرفت و بعدها پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در همان سال های اولیه انقلاب مجددا به نمایش درآمد. مسیری که بعد از پخش سری اول آن نزدیک به بیست مرتبه در سال های مختلف از شبکه های تلویزیون پخش و موجب شد تا این سریال از حیث مرتبه تکرار پخش آن نیز جزو رکورداران محسوب شود.
کد ویدیو دانلود فیلم اصلیمحور داستانی سریال هم متمرکز بر معرفی رییس علی دلواری یکی مفاخر ملی ایران در دفاع از خاک میهن است؛ آن زمان که انگلیس به بهانه محاصره هرات، به جنوب ایران حمله کرد. در این مسیر شخصی به نام احمد تنگستانی از فعالان جنبش جنوب ایران در مقابل انگلیس به همراه ۳۰۰ نیروی دلاور، در قلعه ای ویران به دفاع از ایران می پردازند. البته در این مبارزه ۲ انگلیسی به دست مردم قطعه قطعه می شوند و دولت انگلیس به خونخواهی از آن ها از آب و خشکی به جنوب کشورمان حمله می کند. در این اثنا رییس علی دلواری مردم دلوار و تنگستان را مسلح و همراه با آن ها به دفاع از خاک میهن در مقابل تجاوز بیگانگان می پردازد.
مجموعه تلویزیونی «دلیران تنگستان» برداشتی آزاد از کتاب «دلیران تنگستانی» به نویسندگی محمدحسین رکن زاده آدمیت است که همایون شهنواز علاوه بر استفاده این منبع، از آثار پژوهشی و تاریخی دیگری برای نگارش فیلمنامه بهره مند شده بود. شرایطی که موجب شد این سریال ۲ بخش تاریخی دوره مبارزات احمد تنگستانی و مبارزه رییس علی دلواری را برای مخاطبان به تصویر بکشد. مسیری که به دلیل عدم استفاده از لهجه بومی برای گویش بازیگران و استفاده از دوبله در آن دوران موجب انتفاداتی هم شد اما یکی از منابعی است که توانست بخشی از یک دوره تاریخی ایران را به تصویر بکشد.
سریال «دلیران تنگستان» در چهارده قسمت طی ۲ سال ساخته شد و یک گروه ۵۰۰ نفری در بوشهر، تنگستان، اهرم، چغادک، تنگک، بندرسیراف، ده سولقان، شیراز و تهران پروژه را به سرانجام رساندند. پروژه ای که پخش آن در آن دوران به دلیل فقدان سیستم پخش رنگی به صورت سیاه و سفید پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
محمود جوهری در نقش رییس علی دلواری، شهروز رامتین در خالو حسین دشتی، غلامحسین لطفی در نقش حاج یوسف، کاوه مخبری در نقش احمد تنگستانی، علی اکبر مهدوی فر در نقش باقرخان، منوچهر فرید در نقش موقرالدوله، اسماعیل داورفر در نقش سید محمدرضا کازرونی، هادی اسلامی در نقش نمازگزار، حمید طاعتی در نقش سید مهدی بهبهانی، کامران نوزاد در نقش شیخ حسین خان، نعمت الله گرجی در نقش دریابیگی، محمد ابهری در نقش میرزاعلی کازرونی، منوچهر آذر در نقش واسموس، قاسم سیف در نقش بالیوز، منوچهر حامدی در نقش سلطان اخگر و حسین محجوب در نقش سید محمد دکتر هنرمندانی بودند که در این اثر به عنوان بازیگر حضور داشتند.
اما از ارایه اطلاعات تاریخی و شناسنامه ای این اثر تاریخی که بگذریم، این موسیقی متن و تیتراژ سریال است که به دلیل حضور هنرمندان تمام عیاری چون احمد پژمان و علی رهبری به عنوان آهنگساز توانسته بر کیفیت موسیقایی اثر ارزش ۲ چندانی بخشیده و این موسیقی را تبدیل به خاطره ای ماندگار برای مخاطبانش کند. مسیری که به دلیل ساختار موسیقی تیتراژ چه به لحاظ بصری و چه موسیقایی اش می تواند به عنوان اثری پیشگام در حوزه موسیقی تیتراژها معرفی شود.
آن هنگام قبل از آغاز سریال و در تیتراژ که با ملودی ملهم از هم جواری سازهای جهانی و سازهای بومی ایران به ویژه منطقه جنوب تلفیق شده و به گوش شنیداری مخاطب می رسد، مجموعه تصاویری نیز در قالب انیمیشن به بیننده با مفهومی خاص ارایه می شود. نخل هایی که تبدیل به اسب سوارانی سلاح به دست می شوند و در قالب یک تایپوگرافی که در آن دوران خلاقیتی کم نظیر به حساب می آمد، سریال «دلیران تنگستان» به مخاطب معرفی میشود. تصاویری که با همراهی موسیقی حماسی طراحی شده توسط گروه آهنگسازی با نواهای محلی جنوب کشور به ویژه سنج و دمام توازن گوش نوازی را طراحی کردند که بی تردید در آن سال ها توانست به عنوان یکی از پیشگام ترین موسیقی تیتراژها معرفی شود.
حماسه حق پرست از فعالان موسیقی منطقه بوشهر چندی پیش درباره موسیقی تیتراژ سریال «دلیران تنگستان» گفته بود: از آن تک یاختهای که در تیتراژ شروع میکند به رشد و تبدیل میشود به آن اسبسوار تنگستانی، شما ببینید آهنگساز به چه شکل از آن بوق ماندگار استفاده کرده و بعد چه استفاده به جایی در ارکستراسیون و سازبندی از سنج انجام می دهد. این یعنی استادانهترین وجه ممکن برای بهکارگیری بوق و سنج و تمپویی که رفته رفته دمام را زیاد و این روند هم همراه با شروع سریال انجام می شود. به هر صورت یک سری عوامل دست به دست هم دادند تا توانستند یک موسیقی ماندگار بسازند. کما اینکه آقای شهنواز در موسیقی «شاه خاموش» هم به همین استقلال موسیقایی میرسد. ضمن اینکه احمد پژمان و علی رهبری وقتی کنار هم قرار گرفتند توانستند این موسیقی را خلق کنند.
این پژوهشگر و نوازنده موسیقی ایرانی در یادداشت دیگری که به همین مناسبت در رسانه ها منتشر کرد، نوشته بود: «همه بوشهر و بی شک کشور حتی، سریال جاودانه «دلیران تنگستان» ساخته همایون شهنواز را همواره و همیشه به خاطر دارند و هر بار که مجدداً این سریال پخش می شود، علاقه مندی به روایتِ تاریخی و بازیِ بازیگران تو را به تماشا وامی کشاند. در این بین اما موسیقی تیتراژ حکایت خود را دارد! صدای آغازین؛ بوق! کشش و امتداد! صفیر مبارزه و استقامتِ این اقلیم و جغرافیا! درآمیختگی کوبش! شروع و اوج! تو گویی تپش مردمان این خطه جنوبی است تا نبض تند خود به رخ استعمار بریتانیا بکشاند! اما عوامل و عناصر موسیقاییِ احمد پژمان چنان نقش تاثیرگذار خود را در ساختار و شاکله یک مجموعه تلویزیونی ایفا نموده چه اگر موسیقی سریال شنیده شود، ناخودآگاه ذهن مخاطب را به یاد «دلیران تنگستان» آورده که خود شاخصه یک اثر ماندگار هنری است که اندیشه و نگاه فنی به همراه خاطره سازی با گرایش مردم شناختی را درون خود جای داده است. شاهنامه خوانی و نوحه با صدای زنده یاد جهانبخش کردی زاده از دیگر موارد و انتخاب شایسته موسیقی سریال می باشد که با نگاه و روحیه جنوبی آهنگساز شاید البته بی ارتباط نباشد.»
هوشنگ جاوید از پژوهشگران صاحب نام موسیقی نواحی ایران هم چندی پیش بود که در یکی از گفتوگوهای رسانه ای خود درباره موسیقی تیتراژ سریال «دلیران تنگستان» گفته بود: من در شیراز از استاد احمد پژمان پرسیدم «شما که غرب درس خواندی، موسیقی غربی و ارکسترها را هم خوب میشناسی، چه شد که رفتی در تیتراژ سنج و دمام بوشهری را استفاده کردی؟». گفت «فکر نکن ساده بوده. برای من کلی سمفونی آوردند. تهیهکننده و حتی مدیر تلویزیون وقت گفتند که میخواهیم یک چیزی مثل این سمفونیها باشد». واقعاً از بالا فشار بوده. گفت «ولی هرچه اینها را گوش کردم دیدم به درد نمیخورند. یک نفر یک نوار آورد، گفت این سنج و دمام خودمان است شاید به دردت بخورد. تا گوش کردم گفتم همینه. موسیقی روی این فیلم باید این باشد». تیتراژ سریال «دلیران تنگستان» که شروع میشود چقدر قشنگ است! خب این آدمی که خارج رفته بود نمیشد قبول کند چنان چیزی بسازد؟ واقعاً فکر و اندیشه و آن ایراندوستی و فهم بالایی که در استاد پژمان وجود دارد خیلی قشنگ تعهد ایرانی را نسبت به موسیقی نشان میدهد. این سریال هر جا برود موسیقیاش تأثیرگذار است. چون میدانند مال همانجاست و هویت دارد.
احمد پژمان که به دلیل خلق بسیاری از آثار ماندگار و دارای کیفیت در حوزه های آهنگسازی و پژوهش همواره به عنوان یکی از مهم ترین و جریان ساز ترین هنرمندان عرصه موسیقی ایران معرفی شده هم در یکی از معدود گفتوگوهایش بود که درباره ساختار موسیقایی آثارش توضیح داده بود: آهنگسازی که موسیقی میهن خود را نداند نمی تواند آهنگساز خوبی باشد و آهنگسازی عاریتی می شود که نظیرش در دنیا فراوان است و ارزشی هم ندارد. من همیشه به موسیقی ایرانی فکر می کنم، زیرا بنای موسیقی من ایرانی است؛ موتیف و بعضی تمها ایرانی است، ولی هارمونی من صددرصد صدای ایرانی نمی دهد؛ چون خود هارمونی اساسا یک مقوله غربی است و ارکستر هم طبعا صدای ایرانی ندارد؛ چراکه سازها ایرانی نیستند. اما همیشه کوشیدهام رنگ و حالت ایرانی را در آثار خود حفظ کنم و معتقدم آهنگسازان ما باید بیشتر به سنتهای موسیقی خودمان متکی باشند و نباید به دنبال موتیفهای غربی بروند.
وی درباره خلق موسیقی سریال «دلیران تنگستان» هم گفته بود: روی یک نوار سونی ۹۰ دقیقهای روزانه سنج و دمام گوش میکردم، از این طریق با آقای کردیزاده آشنا میشوم و حاصل این ارتباط میشود ضبط موسیقی سریال «دلیران تنگستان» که با همراهی عدهای از اهالی بوشهر در رادیو و تلویزیون شیراز انجام شده است.
به هر ترتیب موسیقی متن و تیتراژ سریال «دلیران تنگستان» از جمله آثار موسیقایی است که توانسته بخشی از توانمندی های ۲ آهنگساز مطرح و جریان موسیقی کشورمان را به مخاطبان معرفی کند. مسیری که طی سال های اخیر اگرچه در حوزه کیفیت می تواند با دقت و تحلیل بیشتری مورد توجه قرار گیرد اما دربرگیرنده ابعاد مثبت و ارزشمندی است که توجه و عنایت بیشتر به بزرگان موسیقی این سرزمین را ۲ چندان می کند.
منبع: مهر
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی